Samenvatting
Uitgangspunt
- Internationale uitwisseling van thoracale organen is cruciaal en levensreddend en moet dus doorgaan.
- Donatie en transplantatie van thoracale organen gaan door tijdens de COVID-19 pandemie, ongeacht risico coderingen van gebieden in binnen- en buitenland.
- Veiligheid staat voorop, voor patiënten en medewerkers.
Veiligheid
- Voor het vervoer gelden speciale voorschriften, zie de Richtlijn Transport tijdens COVID-19
- Door de omstandigheden tijdens uitname is het risico op besmettingen beperkt (kort verblijf, privé vervoer, weinig contacten, beschermende kleding, gebruik eigen materialen, geïntubeerde donor).
- Elke donor wordt getest op SARS-CoV-2. Bij een positieve PCR-uitslag wordt de donor procedure gestaakt.
- Een potentiële donor zonder klinisch beeld van een Covid infectie maar met een positieve testuitslag kan mogelijk wel in aanmerking komen voor donatie. Zie paragraaf Veiligheid.
Nederlandse thoracale teams naar buitenland
- Deelname aan uitname alleen mogelijk als er geen COVID gerelateerde klachten zijn (max 5 personen).
- Voor bepaalde landen gelden gezondheidsverklaringen en extra maatregelen, check altijd met lokale contactpersoon en met de Richtlijn Transport tijdens COVID-19.
- Per 10-03-2022 kunnen door andere landen binnen ET positief geteste donoren zonder klinisch aanwezige COVID worden aangeboden. Het centrum beoordeelt het aanbod.
- Als getwijfeld wordt aan de veiligheid van het team, kan een aanbod worden afgezegd.
- Geen quarantaine verplichting bij terugkomst maar wel alertheid op klachten en het in acht nemen van alle geadviseerde beschermingsmiddelen.
Buitenlandse teams
- Alleen welkom als er geen COVID gerelateerde klachten zijn, geen quarantaine nodig.
- Maximaal 5 personen kunnen worden vervoerd, ODC-er informeert buitenlands team.
Afhandelen COVID-19 besmettingen
- De medewerkers volgen de FMS-richtlijn of lokaal protocol COVID-19 van het ziekenhuis waar de medewerker in dienst is.
- Als toch een besmetting geconstateerd wordt: Melden aan thoraxchirurg en dd. ODC en afhandelen zoals beschreven onder punt 5.
Wijzigingen t.o.v. versie 4
Vanwege de toenemende besmettingscijfers, maar met een minder heftig ziektebeloop, is besloten om de maatregelen in Nederland af te schalen en de mogelijkheden voor het aanbieden van zwak positieve donoren (zonder actief klinisch ziektebeeld) te verruimen.
Aanleiding
De huidige COVID-19 pandemie levert voor thoracale transplantatieteams in Nederland ernstige problemen op. De leidraad testbeleid voor zorgpersoneel van de FMS heeft transplantatieteams als uitzondering benoemd, waarmee de quarantaine verplichting vervalt bij (terug)komst naar Nederland uit gebieden die als oranje en rood zijn aangewezen. Er bestaat echter wel een noodzaak om de maatregelen te benoemen waardoor we het proces veilig kunnen inrichten. Deze richtlijn beschrijft de inzet van thoracale transplantatieteams in Nederland en het buitenland tijdens de COVID-19 pandemie.
Uitgangspunten
- Donatie en transplantatie van thoracale organen gaat door tijdens COVID-19, ongeacht risico coderingen van gebieden in binnen- en buitenland. Dit is een gezamenlijk uitgangspunt van NTV, NTS en LOTTO.
- De FMS deelt dit standpunt en heeft daarom in hun Richtlijn Testbeleid Zorgmedewerkers een uitzondering gemaakt voor transplantatieteams. Daarmee vervalt de quarantaine verplichting. Het beleid van VWS is o.a. gebaseerd op deze FMS richtlijn.
- Buitenlandse teams zijn welkom in Nederland voor het ophalen van thoracale organen. Het internationale systeem van uitwisselen van organen moet intact blijven. Juist internationale allocatie levert meer mogelijkheden op voor een geschikte match zodat donororganen niet verloren gaan.
- Nederland heeft een relatief klein donoraanbod in vergelijking tot de wachtlijst en is daarom gebaat bij het aanbod van andere landen. Daarom is het noodzakelijk dat Nederlandse teams thoracale organen ophalen uit het buitenland.
- Transplantatie van thoracale organen heeft een levensreddende functie. Het missen van een hart of long als gevolg van quarantaine beperkingen, kan tot gevolg hebben dat de ontvanger overlijdt op de wachtlijst, omdat er mogelijk geen geschikt orgaan meer beschikbaar komt.
- De vervoersbewegingen van het uitname team vallen niet onder de definitie van ‘reizen’ zoals die gehanteerd worden in de algemene overheidsrichtlijnen. Zij hebben een lagere besmettingskans dan anderen zorgprofessionals) die een normale reis maken naar het buitenland.
- Veiligheid staat voorop, voor zowel patiënten als personeel. Deze veiligheid is gewaarborgd door het zorgvuldige screenings- en selectiebeleid in Nederland en de aangepaste richtlijnen voor transport.
Veiligheid
- Tijdens perioden van toenemende besmettingen gelden er specifieke richtlijnen ten aanzien van het vervoer van de uitname teams. Deze informatie staat in de Richtlijn vervoer en transport tijdens SARS-CoV-2.
- Uitnameteams zijn per definitie al beter beschermd omdat zij slechts kort in het buitenland aanwezig zijn (2 à 3 uur), beperkte contacten hebben (direct van luchthaven naar donorziekenhuis), reizen met privé vervoer (chartervluchten, taxi’s) contacten die ze hebben vinden plaats onder beschermde omstandigheden (beschermende kleding op OK).
- Het vervoer per charter betreft speciaal voor het team gehuurde toestellen met kleine crew. Het team en de bemanning houden zich aan de extra veiligheidsmaatregelen zoals opgenomen in de Richtlijn vervoer en transport tijdens SARS-CoV-2. De reistijd is kort gezien de korte houdbaarheid van het orgaan buiten het lichaam.
- De uitname teams nemen alle materialen die zij nodig hebben mee, van sternumzaag tot perfusievloeistoffen. De materialen zijn steriel en per definitie niet besmet. Zij zijn niet afhankelijk van het donorziekenhuis en het materiaalgebruik vormt dus geen extra risico.
- Terug in Nederland worden alle geadviseerde beschermingsmiddelen gebruikt bij het verlenen van zorg en blijft men alert op klachten gedurende 10 dagen na terugkomst. Bij klachten volgt men de voorgeschreven werkwijze van de FMS of het lokaal “protocol COVID-19“ van het ziekenhuis waar de medewerker in dienst is.
- Elke donor wordt getest op SARS-CoV-2, hetgeen inhoudt: een nasofarynx (neus)wat en orofarynx (keel)wat. Bij een positieve PCR-uitslag wordt de donor procedure in Nederland in principe gestaakt.
- Er zijn verschillen tussen de gehanteerde diagnostiek in ziekenhuizen, voor orgaandonatie gaan wij uit van de volgende afspraak:
- Bij een kwalitatieve uitslag wordt die gevolgd (positieve testuitslag -> geen donatie).
- Bij een kwantitatieve uitslag: Donor is positief bij CT waarde kleiner dan 33, zwak positief bij een CT waarde van 33 tot 36. Boven CT waarde van 36 wordt gezien als negatief. Zwak positieve donoren worden aangeboden ook voor de thoracale organen. Zie hiervoor de Richtlijn ‘Donoren zwak positief voor SARS-CoV-2’.
- In het buitenland geldt sinds 10 maart 2022 de Guidance for handling organ donors with a SARS-CoV-2 positive test, waarbij positief geteste donoren zonder klinisch aanwezige COVID kunnen worden aangeboden. Het centrum dat dit aanbod krijgt dient zelf de afweging te maken of het aanbod geschikt is voor de ontvanger en het veilig genoeg is voor het thoracale uitname team.
- Aangezien een donor altijd endotracheaal geïntubeerd zal zijn met een gesloten beademingssysteem met filter, is de kans op overdracht van eventueel SARS-CoV-2 van donor op anderen gering. Het risico voor het team is minimaal. Bij een DCD-donor wordt geadviseerd ten minste een type IIR of FFP-2 mondmasker te dragen.
Buitenlandse thoraxteams die naar Nederland komen
- Bij klachten van SARS-CoV-2 mag een buitenlands team of teamlid niet naar Nederland komen.
- Een buitenlands team mag wel naar Nederland komen als de teamleden geen klachten hebben. Er wordt wel gevraagd om een gezondheidsverklaring.
- Deze zorgprofessionals hebben weinig tot zeer kortdurend contact in Nederland. Contacten op de OK vinden plaats onder beschermde omstandigheden. Zodoende is het dus niet nodig om aan deze teams strengere maatregelen (zoals quarantaine) op te leggen/eisen te stellen.
- Er is regelmatig overleg met de vertegenwoordigers van de Eurotransplant landen waar de afstemming van deze werkprocessen ten tijde van COVID aan de orde komt.
- Uit hoofde van beperkte vervoersmaatregelen voor inkomende thoracale teams kunnen bij voorkeur 4 (max 5) teamleden vervoerd worden naar het donorziekenhuis. De ODC stemt dit af met de buitenlandse teams.
- De teams volgen de regels zoals in deze richtlijn en de Richtlijn van het Lorut- Uitname tijdens SARS-CoV-2/COVID-19 staan beschreven.
Nederlandse thoraxteams die organen ophalen
- Als er klachten bestaan die kunnen passen bij COVID-19 (hoesten, loopneus, keelpijn, koorts, verlies van geur en/of smaak, dyspnoe) zal het betreffende lid van een orgaantransplantatieteam niet kunnen deelnemen aan een orgaantransplantatie en dient eerst een neuskeelwat te worden afgenomen op SARS-CoV-2.
- Een aantal landen vraagt om gezondheidsverklaringen. Specifieke wensen voor maskers of voorschriften voor het afstand houden kunnen per land verschillen. Bij aanbod uit het buitenland altijd de transportrichtlijn nalezen en contact opnemen met de contactpersoon van het donorziekenhuis.
- Binnen Nederland kan altijd worden uitgenomen, ongeacht de risicocode die een gebied heeft. In het buitenland wordt in principe ook altijd uitgenomen, tenzij er een aanleiding is om te veronderstellen dat in het betreffende land de veiligheid van de medewerkers in het geding is. Per casus kan daarom altijd worden besloten om niet op te gaan halen.
- Vanwege het gelimiteerd aantal thoracale transplantatieteams binnen Nederland en de grote druk op zorgpersoneel in het algemeen tijdens een pandemie, is het niet nodig om standaard in quarantaine te gaan bij terugkomst van een orgaanuitname in een rood of oranje gebied. Wel dient men alert te zijn op gezondheidsklachten. Dit wordt ondersteund door de FMS Richtlijn Testbeleid Zorgmedewerkers.
OK fase
- Als SARS-CoV-2 op een IC onder controle is – volgens Richtlijn IC tijdens SARS-CoV-2 - en de donor is negatief getest, is transport van een donor van de intensive care naar de OK met reguliere contactisolatie voldoende.
- Bij een SARS-CoV-2 negatieve donor zijn tijdens de OK-fase reguliere beschermingsmaatregelen (chirurgisch mondneusmasker, handschoenen, handdesinfectie, jassen) van de uitnameteams op de operatiekamer voldoende voor het team.
- Er is ruimte voor de teams om te besluiten aanvullende beschermingsmaatregelen in te zetten (wanneer de situatie daarom vraagt), zoals FFP-2 maskers en spatbrillen.
Afhandelen Covid klachten en besmettingen
Hoe om te gaan met klachten en besmettingen binnen de uitnameteams op de operatiekamer.
- Alle teams volgen het testbeleid voor zorgmedewerkers zoals geformuleerd door de FMS of het lokaal “protocol COVID-19“ van het ziekenhuis waar de medewerker in dienst is:
- De zorgmedewerker met één of meer COVID-gerelateerde klachten blijft direct thuis.
- Zorgmedewerkers (en huisgenoten) laten zich bij klachten direct testen.
- Als een huisgenoot klachten heeft kan de zorgmedewerker doorwerken, mits de testuitslag van de huisgenoot binnen 48 uur bekend is. Als dit niet het geval is, zal de zorgmedewerker alsnog in quarantaine gaan tot de testuitslag beschikbaar is.
- Als een huisgenoot positief getest is, blijft zorgmedewerker thuis (tenzij kritisch voor bedrijfsvoering en speciale condities worden afgesproken).
- Als een patiënt positief getest is, kan de zorgmedewerker doorwerken als er voldoende bescherming was. Als er geen voldoende bescherming was kan ook worden doorgewerkt, mits alertheid op klachten tot 10 dagen na contact. Volg lokaalbeleid voor testen en vervolg.
- Als een collega positief getest is, kan de zorgmedewerker doorwerken. Alertheid op klachten tot 10 dagen na laatste contact. Volg lokaalbeleid over testen en vervolg.
- Als er achteraf een besmetting bij een van de teamleden wordt geconstateerd tijdens een uitnameprocedure, dan wordt als volgt gehandeld:
- De positief geteste medewerker informeert de thoraxchirurg en de ODC-er van de betreffende procedure.
- De thoraxchirurg is verantwoordelijk voor besluitvorming, waarbij richtlijn FMS wordt gevolgd.
- De thoraxchirurg informeert de eindverantwoordelijke(n) van het betreffende thoracale transplantatieprogramma in zijn ziekenhuis. De verantwoordelijkheid voor besluitvorming kan vervolgens bij deze personen komen te liggen.
- De dienstdoende ODC-er heeft de regie over de organisatorische aspecten en deze informeert het betrokken team, zijn supervisor donatie, de NTS, Eurotransplant en het vervoersbedrijf.
- De thoraxchirurg stemt met de ODC-er af wie de SAE/SAR melding invult, waardoor ook eventueel betrokken buitenlandse teams worden geïnformeerd.