Weefseldonatie in 5 stappen

Belangrijk voor je verder leest:

• Is er nog een goede circulatie? Ga dan naar de orgaandonatie­procedure 
• Is de donor minderjarig (jonger dan 18)? > Ga naar het protocol Kind als donor

Stap 1. Controleer de voorwaarden

Voordat je het Donorregister raadpleegt, zijn er een aantal voorwaarden die je zelf kunt controleren.

Algemene voorwaarden

• Identiteit van de patiënt is bekend 
• Tijdstip van overlijden is bekend en is minder dan 24 uur geleden 
• Er zijn geen contra-indicaties voor weefsels 

Leeftijdsgrenzen

• Kinderen jonger dan 12 jaar staan niet in het Donorregister. Raadpleging is daarom niet nodig. Er is toestemming nodig van de ouders, 
• 86 jaar en ouder: raadpleging is niet nodig, want weefseldonatie is alleen mogelijk tot en met 85 jaar.

Per weefsel gelden aparte grenzen:

• Oogweefsel: 2 t/m 85 jaar
• Huid: 20 t/m 80 jaar
• Hartkleppen: vrouwen t/m 70 jaar en mannen tot en met 65 jaar
• Botten, kraakbeen en pezen: 17 t/m 65 jaar
• Bloedvaten: thoracale aorta: 20 t/m 45 jaar

Belangrijkste medische contra-indicaties

• Degeneratieve ziekten van het centraal zenuwstelsel zoals Parkinson, Alzheimer, MS, ALS en alle vormen van dementie  
• Bloed- en/of seksueel overdraagbare infecties zoals Hiv of hepatitis B/C of risicofactoren hiervoor 
• Melanoom met metastasen 
• Hematologische maligniteit of premaligne hematologische aandoening, zoals leukemie, maligne lymfoom of Kahler 
• COVID-19 infectie (zie ook modellprotocol) 

> Bekijk alle contra-indicaties in modelprotocol

Tip! Neem bij twijfel over de geschiktheid van de patiënt voor weefseldonatie contact op met het Orgaancentrum.

Stap 2. Raadpleeg het Donorregister

Raadpleeg het Donorregister via het Orgaancentrum van de NTS: 071 - 579 57 95. Dit kan 24 uur per dag.

Houd deze gegevens bij de hand:

• Patiënt: Burgerservicenummer, naam, voorletter(s), geboortedatum, geslacht, adres. 
• Behandelend arts: BIG-registratienummer, werkadres en telefoonnummer 

Procedure 1e lijn
Een huisarts of een arts in een zorginstelling kan ook het Donorregister raadplegen na overlijden van een patiënt. Dit is geen verplichting. Ben je triagist of assistent van de huisartsenpost? Dan mag je ook raadplegen. 

Bekijk ook:

• Werkinstructies huisartsenpost 
• Procedure weefseldonatie voor de 1e lijn

Niet-natuurlijke dood
Bij een niet-natuurlijke dood meld je het overlijden aan de gemeentelijke lijkschouwer. De officier van justitie moet toestemming geven voor weefseldonatie. Je kunt de donor al wel aanmelden. 

> Meer lezen

Controleren wilsbekwaamheid

Als arts ben je verplicht om na te gaan of de patiënt wilsbekwaam was op het moment dat hij de registratie invulde. Bekijk de beslisboom met wie je een donatiegesprek voert bij wils(on)bekwaamheid.

> Naar beslisboom

Stap 3. Voer het donatiegesprek

Bespreek donatie met de naasten. 

Er is een belangrijk onderscheid tussen naasten en nabestaanden:

• Naasten zijn alle mensen die een (grote) rol speelden in het leven van de patiënt.
• Nabestaanden zijn de partner en familie tot en met de 2e graad (zie definitie in het modelprotocol)
• Naasten kun je informeren. Alleen nabestaanden kunnen aannemelijk maken dat de registratie niet overeenkomt met de wens van de patiënt.

Hoe bespreek je de registratie? 

• Ja of Geen bezwaar: Informeer de naasten over de wens van de overledene.
• Beslissing nabestaanden, Specifiek persoon beslist of Blokkade/geen registratie: Vraag toestemming.
• Nee-registratie: Informeer de naasten dat donatie niet mogelijk is.

In het gesprek kunnen naasten vragen hebben over de procedure of hoe de patiënt er na afloop uitziet. Lees ter voorbereiding de aandachtspunten voor opbaren in het modelprotocol.

Bekijk ter voorbereiding:

• Vijf tips voorbereiden donatiegesprek
• Aandachtspunten voor opbaren
• Kwaliteitsstandaard donatie
• Modelprotocol donatiegesprek

Stap 4. Meld de donor aan

Meld de donor telefonisch aan bij het Orgaancentrum op  071-579 57 95. Dit kan 24 uur per dag.

• Houd alle medische gegevens bij de hand.
• De OC-medewerker neemt de weefselvragenlijst door
• De arts vult na aanmelding van de donor een donatieformulier in en geeft dit mee naar het mortuarium. Zie hier het Donatieformulier en de toelichting op het invullen

Bekijk ook:

• Weefselvragenlijst Orgaancentrum
• Aanmelden donor in Modelprotocol

Stap 5: Bereid weefseluitname voor

Belangrijke dingen om te weten voor weefseldonatie:

• Binnen 6 uur koelen: Voor weefseldonatie moet het lichaam bij voorkeur binnen 6 uur na overlijden gekoeld worden in een koelcel. Koelplaten zijn onvoldoende. Kan het lichaam niet gekoeld worden? Dan moet uitname binnen 12 uur na overlijden plaatsvinden. Donatie van hartkleppen en bloedvaten is dan al niet meer mogelijk.
• Geen kleding: Weefseldonatie kan alleen doorgaan als niet gekleed is.
• Is obductie nodig? Dan wordt weefseldonatie bij voorkeur vóór de obductie gedaan. Voor hartklepdonatie is deze volgorde een vereiste.

Bekijk ook:

• Procedure uitname weefsels in modelprotocol
• Werkinstructie mortuarium-medewerkers