Onderzoek of je geschikt bent om een nier te doneren

Verschillende behandelteams

Veel ziekenhuizen hebben twee verschillende behandelteams: een team voor de donor en een team voor de ontvanger. Hiermee scheiden ze de belangen. Want het is belangrijk dat de donor niet wordt beïnvloed bij de beslissing om wel of niet te doneren. In het team voor de donor zitten in ieder geval een coördinator nierdonatie bij leven, een nierspecialist, een chirurg en een medisch maatschappelijk werker.

Eerste afspraak

Tijdens je eerste afspraak heb je een gesprek met de coördinator nierdonatie bij leven. In sommige ziekenhuizen is dit een verpleegkundige of verpleegkundig specialist. De coördinator vertelt je uitgebreid over:

• de onderzoeken die nodig zijn om vast te stellen of je geschikt bent als donor
• de operatie
• de risico’s van nierdonatie
• het leven met 1 nier

In sommige ziekenhuizen krijg je tijdens je eerste afspraak alleen voorlichting. In andere worden er ook al onderzoeken gedaan. Natuurlijk is er ook gelegenheid om vragen te stellen.

Intake: verzamelen van gegevens

De coördinator nierdonatie bij leven of de nierspecialist stelt je allerlei vragen over jouw medische voorgeschiedenis (anamnese), medicijngebruik en mogelijke lichamelijke en psychische klachten. In sommige ziekenhuizen gebeurt dit op basis van een vragenlijst die je van tevoren hebt ingevuld en opgestuurd. Als je aan een bekende doneert wordt je bloedgroep bepaald om vast te stellen of jouw nier past bij de ontvanger. Soms neemt het ziekenhuis ook al bloed af voor de kruisproef.

Gesprekken met de maatschappelijk werker en de psycholoog

Na de intake volgt er vaak een gesprek met een (medisch) maatschappelijk werker. Die legt uit welke gevolgen donatie heeft voor jezelf en je omgeving en beoordeelt of je mentaal sterk genoeg is om dit traject te doorlopen.

De maatschappelijk werker ondersteunt je bij het nemen van het besluit om te doneren en helpt bij het praktische deel van de donatie. Soms is er ook een gesprek met een medisch psycholoog of psychiater.

Medische onderzoeken

Om te beoordelen of je gezond genoeg bent om een nier af te staan, vinden er verschillende medische onderzoeken plaats:

• Lichamelijk onderzoek, onder andere het meten van de bloeddruk, de lengte en het gewicht en luisteren naar hart en longen.
• Onderzoek van de urine op nierfunctie, eiwit en verschijnselen van een mogelijke ontsteking.
• Onderzoek van het bloed op onder andere nierfunctie, leverfunctie en bloedstolling en onderzoek van het bloed op aanwezigheid van virussen zoals hepatitis of aidsvirus.
• Een hartfilmpje (ECG) en een foto van hart en longen om te beoordelen of er afwijkingen zijn.
• Een MRI- of CT-scan van de nieren: er worden afbeeldingen van de nieren, de (slag)aders van de nieren en het afvoersysteem naar de blaas gemaakt.

Deze onderzoeken zijn belangrijk om na te gaan of je kunt doneren. Er wordt bekeken of je voldoende nierfunctie hebt en of jouw bloedvaten en urineleider goed passen bij de ontvanger. De scans geven ook informatie over welke nier het meest geschikt is voor donatie. Als blijkt dat je nieren verschillend van grootte zijn, is soms een extra scan nodig. Meestal voert de nierspecialist deze onderzoeken uit. Soms neemt een coördinator nierdonatie bij leven een aantal onderzoeken over.

Soms zijn er aanvullende onderzoeken nodig. Zo nodig maakt het ziekenhuis een afspraak voor je met een andere specialist.

Bezoek aan de chirurg

Om te bepalen of je een geschikte nierdonor bent, is ook het oordeel van de chirurg van belang. In sommige ziekenhuizen heb je meteen na de onderzoeken een afspraak met de chirurg, bij andere is dat pas vlak voor de operatie. De chirurg onderzoekt je buik en bekijkt bijvoorbeeld of er littekens zijn van eerdere operaties. Maar de chirurg kijkt ook naar je algemene gezondheid: of je fit genoeg bent om de operatie te doorstaan.

Uitslag onderzoeken

Na de onderzoeken beoordeelt het gezamenlijke behandelteam of je geschikt bent om (nu) te doneren. De nierspecialist of coördinator nierdonatie bij leven bespreekt de uitslag met je. Ben je geschikt, dan krijg je van hem of haar ook te horen welke nier verwijderd wordt. Je houdt altijd de beste nier zelf.

Tekenen toestemmingsverklaring

Is nierdonatie mogelijk dan moet je een toestemmingsverklaring tekenen. Daarmee geef je aan dat je voldoende op de hoogte bent van de risico’s, vrijwillig een nier afstaat en hier geen geld of cadeaus voor krijgt.

Gebruik van je gegevens

Om orgaan- en weefseldonatie en -transplantatie mogelijk te maken gebruikt de NTS persoonsgegevens. Het verzamelen van deze gegevens is wettelijk verplicht. Toestemming vragen is hiervoor niet nodig. Deze gegevens worden gebruikt om het (zorg-)proces mogelijk te maken en te verbeteren.

Om van een donor of ontvanger gegevens te kunnen gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek, is wel toestemming nodig. Hier leggen we dit verder uit. Ook vind je hier een actuele lijst met alle registers waarmee we, in het geval van toestemming, gegevens delen.

Niet elke donor wordt goedgekeurd

Niet iedereen die wil doneren is geschikt om een nier af te staan. Artsen willen voorkomen dat een donor extra gezondheidsrisico’s loopt. Een reden om iemand ‘niet geschikt’ te vinden is bijvoorbeeld dat de nieren niet goed werken. Of dat er ingewikkelde vertakkingen zijn van de bloedvaten van en naar de nieren. Dit verhoogt het risico bij de operatie, maar ook tijdens het herstel. Het kan ook zijn dat uit de scan blijkt dat er ernstige aderverkalking is in de slagader die naar de nier toegaat.

Verder kan overgewicht een reden zijn om iemand niet geschikt te vinden. Want overgewicht gaat gepaard met gezondheidsrisico’s. Als je gewicht een probleem vormt voor donatie, wordt dit al tijdens de intake met je besproken. Soms wordt een donor ‘niet geschikt’ bevonden vanwege psychische problemen.

Soms wordt er een ziekte ontdekt

Soms komen bij de medische vooronderzoeken ziektes of afwijkingen aan het licht waarvan je voor de onderzoeken niet op de hoogte was. In medisch opzicht kan dat gunstig zijn, omdat er dan iets aan kan worden gedaan. Maar bij het afsluiten van een nieuwe verzekering kan het nadelig zijn. Zo kunnen er problemen ontstaan als je een nieuwe arbeidsongeschiktheidsverzekering, levensverzekering of hypotheek wilt afsluiten.