Weefseldonatie stap voor stap

Goed om te weten:

• Bij intacte circulatie gaat u over op de orgaandonatie­procedure
• Alle stappen van het weefseldonatieproces zijn vastgelegd in het Modelprotocol weefseldonatie
• Is de donor minderjarig (jonger dan 18)? > Ga naar het protocol Kind als donor
• Het lichaam wordt bij voorkeur binnen 6 uur na overlijden gekoeld in een koelcel. Koelplaten zijn onvoldoende.

Alle benodigde documenten

• Donatieformulier - voor arts in ziekenhuis
• Weefselvragenlijst - bij aanname van een weefseldonor hanteert de NTS deze vragenlijst.
• Procedure weefseldonatie voor de 1e lijn
• Werkinstructie voor doktersassistent of triagist

Stap 1. Controleer de criteria en de contra-indicaties voor donatie

U hoeft niet te raadplegen bij: 

• onbekende identiteit
• langer dan 24 uur overleden
• jonger dan 12 jaar - niet geregistreerd in het Donorregister, weefseldonatie wel mogelijk na toestemming ouder(s)
• ouder dan 85 jaar
• 1 of meerdere contra-indicaties. Lees de voorwaarden voor weefseldonatie

De belangrijkste medische contra-indicaties:

1. Er was sprake van een degeneratieve neurologische aandoening van onbekende oorsprong of met een mogelijke prionachtige pathogenese (bijv. dementie, Parkinson, MS of ALS).
2. Er was sprake van een hematologische maligne of premaligne aandoening op het moment van overlijden of in het verleden (bijv. leukemie, maligne lymfoom, Kahler, MGUS, myelodysplastisch syndroom, polycythemia vera).
3. Er was sprake van een gemetastaseerd melanoom.

Een solide maligniteit en een bacteriële sepsis zijn géén contra-indicaties voor oogweefseldonatie.

Neem bij twijfel over de geschiktheid van de patiënt voor weefseldonatie contact op met het Orgaancentrum via 071 - 579 57 95.

Stap 2. Raadpleeg voor het donatiegesprek het Donorregister

Raadpleeg het Donorregister via het Orgaancentrum van de NTS: 071 - 579 57 95. (24/7). Houd de volgende gegevens bij de hand:

• Patiënt: Burgerservicenummer, naam, voorletter(s), geboortedatum, geslacht, adres.
• Behandelend arts: BIG-registratienummer, centrum of praktijknaam en plaats en telefoonnummer waarop hij bereikbaar is. 

De triagist of assistent van de huisartsenpost mogen ook het Donorregister raadplegen (zie werkinstructie voor doktersassistentes en triagisten). 

Bij een niet-natuurlijke dood of bij een minderjarige (<18 jaar), meldt u het overlijden aan de gemeentelijke lijkschouwer. In het geval van een niet-natuurlijke dood moet de officier van justitie toestemming geven voor de weefseldonatie. U kunt de donor al aanmelden voordat u deze toestemming heeft. Lees meer over donatie niet natuurlijke dood.

Stap 3. Het gesprek met de nabestaanden

Bespreek donatie met de nabestaanden. Nabestaanden zijn de familieleden inclusief partner tot en met de tweede graad. Mensen die de donor hebben gekend zijn naasten.

Ter voorbereiding van het donatiegesprek kunt u kijken op de interactieve beslisboom.

• Indien 'Ja'-registratie of 'Geen bezwaar': informeer de naasten over de wens van de overledene.
• Indien 'beslissing nabestaanden' of 'specifiek persoon' of blokkade/geen registratie: vraag toestemming.
• Indien 'nee'-registratie; informeer de naasten.

Let op: na toestemming van de nabestaanden kan het zijn dat er nog aanvullende vragen beantwoord moeten worden. Vraag aan nabestaanden of ze komende uren bereikbaar zijn voor eventuele aanvullende vragen.

Belangrijke vragen zijn: 

1. Is de patiënt het afgelopen jaar op reis geweest buiten Nederland, zo ja wanneer en waarheen (specifiek dus niet land maar ook plaats of regio).
2. Willen de nabestaande geïnformeerd worden middels een uitname- en resultatenbrief? Zo ja; adres en naam en initialen van de ontvanger.

Stap 4. Meld de donor aan bij de Nederlandse Transplantatie Stichting

Meld de donor telefonisch aan bij het Orgaancentrum op 071 - 579 57 95 (24 uur per dag). Houd alle medische gegevens bij de hand. Een OC-medewerker neemt algemene medische, weefselspecifieke en praktische vragen met u door. Dit is de weefselvragenlijst die de NTS hanteert bij aanname van een weefseldonor. 

Bij een niet-natuurlijke dood of een minderjarige (<18 jaar), meldt u het overlijden aan de gemeentelijke lijkschouwer. De officier van justitie moet dan toestemming geven voor de weefseldonatie. U kunt de donor al aanmelden voordat u deze toestemming heeft. Lees meer over donatie na niet-natuurlijke dood.Het heeft de voorkeur om de weefseldonatie te verrichten voorafgaand aan eventuele obductie. Voor hartklepdonatie is dit zelfs een vereiste.

Na aanmelding starten de voorbereidingen op weefseluitname:

• Het lichaam wordt bij voorkeur binnen 6 uur gekoeld in een koelcel. Koelplaten zijn onvoldoende. Als een donor niet in het ziekenhuis overlijdt, dient hij binnen 6 uur in het mortuarium of bij een uitvaartonderneming gekoeld te zijn. Als het lichaam niet gekoeld kan worden, dan moet uitname binnen 12 uur na overlijden plaatsvinden. Hartkleppen en bloedvaten kunnen dan niet meer gedoneerd worden.
• Voor de donatieprocedure mag de donor niet gekleed worden. Is dit wel het geval, dan kan de donatie niet doorgaan.

> Verder lezen over voorbereiding en uitname in Modelprotocol