Hoe gaat weefseldonatie?

Als iemand geschikt is als donor en snel komt te overlijden, belt de (huis)arts met de Nederlandse Transplantatie Stichting, NTS. De NTS kijkt in het Donorregister om te zien wat zijn of haar keuze is over orgaan- en weefseldonatie. Orgaan- en weefseldonatie mag alleen doorgaan als er een 'ja' of ‘geen bezwaar’ staat in het Donorregister óf als is ingevuld dat de nabestaanden of een bepaald persoon toestemming mogen geven, en zij dit hebben gedaan. Het Donorregister kan dag en nacht worden geraadpleegd.

Stappen weefseldonatie

Voor weefseldonatie maakt het niet uit of de persoon thuis of in het ziekenhuis overlijdt. Weefsels die kunnen worden gedoneerd, zijn: huid, hoornvlies en oogrok, botweefsel, kraakbeen, pezen, hartkleppen en bloedvaten. Donatie is bijna altijd mogelijk als de weefsels nog in goede conditie zijn.

De arts bespreekt met de familie wat de keuze is van de overledene. Als er toestemming is, meldt de arts de overledene aan als donor bij de NTS. Is de overledene ook orgaandonor, dan gebeurt weefseldonatie na de orgaandonatie.

Brochure: Weefseldonatie - Informatie voor naasten

Donoroperatie

Een speciaal team van de WUON (Weefsel Uitname Organisatie Nederland) neemt de weefsels uit. Uitname van oogweefsel, huid, bloedvaten en hartkleppen gebeurt meestal in de obductiekamer of het mortuarium van een ziekenhuis, of in het uitvaartcentrum. Bij bot-, kraakbeen- en peesweefsel gebeurt de uitname altijd in een operatiekamer. Bij deze weefsels moet de ruimte volledig steriel zijn, dus vrij van bacteriën en virussen.

Het zorgvuldig uitnemen van weefsels kost tijd. Artsen vinden het erg belangrijk dat de donor er netjes uitziet na de operatie. Ze nemen niets weg op plaatsen die zichtbaar zijn als iemand wordt opgebaard. 

Tatoeages op de plek van de weefseluitname

Soms is het nodig om bij het uitnemen van weefsels door een tatoeage te snijden. Het kan zijn dat u of uw dierbaren dat niet willen. Bespreek dit vooraf met hen zodat zij weten wat uw wensen zijn.

Afscheid na weefseldonatie  

Ook als iemand weefsels doneert na overlijden kunnen de familie en naasten afscheid nemen van de overledene. Dat kan vóór de operatie, maar ook daarna. Het team dat de weefsels uitneemt zal altijd eerst met de familie overleggen wanneer dat gebeurt. Tot die tijd kunnen de naasten afscheid nemen. Weefseldonatie moet wel altijd binnen 24 na overlijden starten. Weefseldonatie kan een aantal uur in beslag nemen. Soms gaat het dan om 6-8 uur, maar het kan ook veel langer duren, tot maximaal 30 uur. Dat heeft bijvoorbeeld te maken met het beschikbaar zijn van een ruimte, of het tijdstip van overlijden, s’ nachts of overdag. Na de operatie zorgen de medewerkers ervoor dat de donor er netjes uitziet, en gaat de overledene weer naar de plaats die de familie wenst, thuis of een uitvaartcentrum. Een begrafenis of crematie loopt daardoor geen vertraging op.

Na de weefseluitname

Weefselbanken bewerken en bewaren de weefsels. In tegenstelling tot organen zijn weefsels langere tijd houdbaar na uitname. Hoornvlies blijft tot ongeveer 4 weken na donatie in goede conditie. Bot- en peesweefsel kunnen afhankelijk van de bewerking 3 tot 5 jaar bewaard blijven.

Als donorweefsel niet geschikt is

Soms blijkt na uitname van het weefsel dat het toch niet geschikt is voor transplantatie. Bijvoorbeeld omdat de kwaliteit niet genoeg is. Dan wordt het niet in de weefselbank bewaard. De eisen aan de kwaliteit van weefsels zijn veel hoger dan bij organen. Weefsels zijn meestal niet levensreddend, zoals organen. Het wordt gebruikt om het leven van een patiënt te verbeteren.

Weefsel voor onderzoek

Blijkt weefsel na uitname toch niet geschikt, dan kan het nog wel bruikbaar zijn voor onderzoek. Dat mag alleen als de donor hiertegen geen bezwaar heeft gemaakt of als de familie toestemming geeft. Als er geen toestemming is voor onderzoek, gebeurt dit uiteraard niet. In dat geval wordt het ongeschikte weefsel vernietigd.

Wie krijgt donorweefsel?

Een arts vraagt bij het Orgaancentrum van de NTS weefsel aan voor zijn patiënt. Als er geschikt weefsel is, meldt het Orgaancentrum dit aan de arts. 

Soms is er meer weefsel op voorraad dan nodig is voor Nederlandse patiënten. Dan zoekt de weefselbank een ontvanger in het buitenland. Dit voorkomt dat het weefsel uiteindelijk niet meer gebruikt kan worden. Het is ook mogelijk dat het weefsel beter past bij een buitenlandse patiënt. Andersom ontvangt Nederland ook weefsel van buitenlandse weefselbanken om Nederlandse patiënten te helpen. De buitenlandse ontvanger betaalt de Nederlandse weefselbank een onkostenvergoeding voor het weefsel. Dat geld investeert de weefselbank in Nederland om patiënten met donorweefsel te kunnen blijven helpen. De weefselbanken zijn non-profitorganisaties. Dat betekent dat ze geen winst maken.

Resultaten van de donatie

Als nabestaande(n) wilt u misschien weten wat de resultaten zijn van de weefseldonatie. U kunt dit laten weten aan de betrokken arts of huisarts. U krijgt dan van de NTS een brief waarin staat welke weefsels getransplanteerd zijn en welke niet. U krijgt niet te horen wie de weefsels hebben gekregen, dit is anoniem. Soms willen de mensen die weefsels hebben gekregen u een bedankbrief sturen. U beslist zelf of u deze brief wilt krijgen. De brief is anoniem en u krijgt hem via de NTS.

Kosten weefseldonatie

Natuurlijk hoeft u als familie niets te betalen voor de donatie. Ook de extra kosten voor bijvoorbeeld vervoer of als het lichaam van uw dierbare langer in een mortuarium moet blijven komen niet voor rekening van de nabestaanden. Lees meer over de vergoeding onkosten bij weefseldonatie

Meer informatie over weefseldonatie